Στο ‘να χέρι η Coca cola στ’ άλλο το Marlboro

δημοσιευμένο στην εφημερίδα ΠΑΤΡΙΣ, 2008

Τα Αμερικανάκια φταίνε για όλα. Αυτά που έχουν στο ένα χέρι την coca cola, στο άλλο το πακέτο Marlboro και στο κεφάλι πολύ μυαλό. Και το τελευταίο αυτό δεν το αναφέρω καθόλου ειρωνικά.

Έχουμε δαιμονοποιήσει τους Αμερικάνους ανακηρύσσοντάς τους, τους κακούς του πλανήτη. Και είναι οι κακοί. Οι κυβερνήσεις τους δηλαδή. Αναγκαστικά. Ο έχων τη δύναμη δεν μπορεί παρά να μπει στον πειρασμό να την χρησιμοποιήσει προς όφελός του. Άρα να αδικήσει, μια και τα συμφέροντα του πλανήτη αποκλείεται να ταυτίζονται με τα δικά του. Είναι κακοί λοιπόν και καλά κάνουμε και τους αντιμαχόμαστε. Η Κακία κι η Αδικία, οι δίδυμες αδερφές του ανθρώπου, πάντα θα έχουν πρόσωπο πάνω στη γη. Και στις μέρες μας έχουν. Και είναι βαμμένο με την αστερόεσσα. Και καλά θα κάνουμε να συνεχίσουμε να το αντιμαχόμαστε.

Τον μύθο, όμως, ότι είναι χαζοί οι Αμερικάνοι κι ότι δε βλέπουν πέρα απ’ τη μύτη τους, ποιος τον έχει καλλιεργήσει; Γιατί αν πράγματι δεν ξέρουν τι γίνεται πέρα απ’ τη μύτη τους, είναι γιατί κάτω απ’ τη μύτη τους έχουν όλο τον κόσμο και μέρος του λοιπού σύμπαντος. Δεν έχουν, λοιπόν, ανάγκη να κοιτάξουν παραπέρα.

Κάτι καλό, όμως, θα έχουν να επιδείξουν πέραν της κακίας τους. Κι αν ναι, τι είναι αυτό το τόσο διαφορετικό που τόσο συχνά τους οδηγεί στην επιτυχία; Η Αμερική, δεν είναι η χώρα της ευκαιρίας μόνο γιατί είναι αχανής, με εκατομμύρια πιθανούς πελάτες, μα κυρίως γιατί όλοι αυτοί είναι έτοιμοι να δοκιμάσουν κάθε καινούρια ιδέα. Η επιδεκτικότητα αυτή δεν είναι παρά το βασικό συστατικό της αλλαγής και της προόδου. Δεν βολεύονται στον καναπέ της γιαγιάς βλέποντας 5 ιδιωτικά κανάλια. Βρίσκουν τρόπο να παρακολουθούν, σε υπερσύγχρονους αναδιπλούμενους καναπέδες-κρεβάτια που φτιάχνουν μαύρο καφέ και ψήνουν pancakes, πάνω από 200 κανάλια. Θα μου πείτε και τι; Μας προτείνεις το βόλεμα; Όχι βέβαια. Αν κοιτάξουμε πίσω απ’ αυτό το βόλεμα – χάζεμα – αποβλάκωμα, που φυσικά είναι ταυτόσημο με τον ψυχοπνευματικό θάνατο, θα διακρίνουμε χιλιάδες ανθρώπους να δουλεύουν και να κινητοποιούνται καθημερινά στον τομέα της επιπλοποιίας και των τηλεπικοινωνιών ψάχνοντας για την πρωτοτυπία, τη διαφορετικότητα.

Θα μπορούσα με ευκολία να αναφέρω δεκάδες άλλους τομείς της οικονομίας, της τέχνης, του αθλητισμού που είναι πρωτοπόροι. Αλλά αυτό το βόλεμα δείχνει μια τάση απ’ την οποία θέλω να πιαστώ για να κάνω σαφές τον συνειρμό μου. Ακόμα και σε μια απ’ τις χειρότερες εκφράσεις του πολιτισμού τους, στο βόλεμά τους, είναι πρωτοπόροι. Αυτή είναι η τάση τους. Να πηγαίνουν μπροστά. Πολλές φορές νομίζουν ότι βαδίζουν μπροστά χτυπώντας την πλάτη τους σε τυφλούς τοίχους και βυθιζόμενοι σε έναν παχύρρευστο βούρκο ωμής φθήνιας: βλέπε τα εύπεπτα προγράμματα προβολής της βίας, των ναρκωτικών, της πολεμικής προπαγάνδας, του στεγνού σεξ, της εκμετάλλευσης της ανάγκης του φτωχού, της ιδιωτικής ζωής, του προτύπου ότι αν δεν είσαι πλούσιος δεν υπάρχεις κτλ.

Κι όμως, πάντα θέλουν να βαδίζουν μπροστά. Να καταφέρνουν κάτι περισσότερο απ’ αυτό που έχουν. Συχνά το περισσότερο είναι χειρότερο από το λίγο. Αλλά ποτέ δεν τους λείπει η διάθεση να δουλέψουν, να ρισκάρουν, να προσπαθήσουν. Και να πάρουν κι άλλους μαζί τους σ’ αυτήν την πορεία. Παροτρύνουν συνεχώς ανθρώπους πρωτοπόρους, με φρέσκιες ιδέες, να κυνηγήσουν τ’ όνειρό τους και καραδοκούν σαν αρπαχτικά για ό,τι νέο, θέλοντας να δοκιμάσουν την επιτυχία του. Κι αυτή είναι η επιτυχία τους. Αν, για παράδειγμα, προσπαθήσεις να τους πωλήσεις ένα νέο προϊόν που χωρίς ιδιαίτερο κόστος θα βελτιώσει τη ζωή τους, προστατεύοντας την υγεία τους, θα σου φιλήσουν τα χέρια. Ενώ εδώ, θα σε κατηγορήσουν πρώτα για ψεύτη, μετά για εκμεταλλευτή, έπειτα για κερδοσκόπο. Παραθέτω το παρακάτω μη αμερικάνικο διάλογο ενός πρωτοπόρου κι ενός ξερόλα. Για την ιστορία, ο πρωτοπόρος μετανάστευσε στην Αμερική κι ο ξερόλας πέθανε από καρκίνο του πνεύμονα σε νοσοκομείο του Ε.Σ.Υ.

– Μα, αφού και σεις δεχθήκατε πως το προϊόν μου είναι καλύτερο για την υγεία όλης της οικογένειάς σας, κύριε Μονίμως Υποψιασμένε. Γιατί δεν το αγοράζετε;

– Γιατί να κερδίσεις εσύ από τη δικιά μας βελτιωμένη υγεία;

– Δηλαδή, αν τα χρήματα πήγαιναν σε έναν φιλανθρωπικό σκοπό θα το αγοράζατε ευκολότερα;

– Ίσως.

– Και δεν θα ήσασταν φιλάνθρωπος αν βοηθούσατε έναν άνθρωπο σαν εμένα να ζήσει την οικογένειά του τίμια, δίδοντας μόνο 20 ευρώ το μήνα γι’ αυτό το προϊόν που μόνο καλό θα σας κάνει;

– Ναι, ξέρεις έχουμε και πολλά έξοδα. Το βράδυ έχουμε κλείσει τραπέζι στα μπουζούκια, είναι και τα 100 ευρώ για τσιγάρα κάθε μήνα.

– Μα τα παιδιά σας;

– Εγώ ξέρω τι είναι καλύτερο για τα παιδιά μου. Όχι εσύ.

Οι Αμερικάνοι δεν ενδιαφέρονται πόσα θα κερδίσεις. Δεν φοβούνται το νέο. Δεν το βλέπουν με μισό μάτι επειδή δεν το έχει διαφημίσει ακόμα η τηλεόραση. Και δεν τα ξέρουν όλα. Αντίθετα τους αρέσει να μαθαίνουν. Γι’ αυτό έχουν πιάσει τον κόσμο.

«Προχώρα boy» σου λένε, (ή girl για να είμαι πολιτικά ορθός) είτε προσπαθείς να προωθήσεις ένα νέο προϊόν είτε μια νέα ιδέα. Σε βοηθάνε να την υλοποιήσεις. Κι όταν υλοποιηθεί συνεργάζονται μαζί σου.

Και έχουν μάθει ό,τι κάνουν να το οδηγούν στην τελειότητα ώστε να έχουν ικανοποιημένους πελάτες. Δεν τους αρκεί ότι απευθύνονται σε εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους. Θέλουν και να τους έχουν ικανοποιημένους. Εδώ εμείς λέμε, «μέχρι να έρθουν οι νέοι τουρίστες και να καταλάβουν ότι τους πουλάμε αηδίες, θα έχουν φύγει. Ούτε γάτα ούτε ζημιά». Αυτή είναι κι η γάτα μας, αυτή είναι κι η ζημιά μας.

Δαιμονοποιεί αυτός που φοβάται. Αυτός που δεν μπορεί να καταλάβει αυτό που ορθώνεται μεγαθήριο μπροστά του. Κακολογεί και κατηγορεί συνεχώς αυτός που προσπαθεί να υποτιμήσει τον ανώτερο απ’ αυτόν. Μήπως κι έτσι τον φτάσει. Αντί να κατηγορούμε και να δαιμονοποιούμε το σύνολο ενός λαού ας παραδειγματιστούμε απ’ τις μεθόδους, τις υπηρεσίες, τον προγραμματισμό του, την τάση του για τελειότητα.

Ας μην ξεχνάμε ότι μεγάλο μέρος των εθίμων, της κουλτούρας, των προϊόντων και των σκουπιδιών που καταναλώνουμε ακόρεστα προέρχονται από αυτά τα χαζά Αμερικανάκια. Αρκεί να κοιτάξουμε σε έναν ολόσωμο καθρέφτη ή να ανοίξουμε το ψυγείο μας. Ας προσπαθήσουμε να μάθουμε περισσότερα γι΄ αυτούς. Για να ξέρουμε αύριο ποιους ακριβώς κατηγορούμε, για ποιους λόγους, τι αγοράζουμε και κυρίως τι καταπίνουμε αμάσητο.

Και με ρέγουλα την Coca cola και το Marlboro. Μην τους κάνουμε πιο έξυπνους απ’ ότι είναι, για πράγματα χαζά.